Aynı Gün Birden Fazla Radar Cezası: Sürücülerin Hakları ve Uygulamadaki Sorunlar

Aynı Gün Birden Fazla Radar Cezası: Sürücülerin Hakları ve Uygulamadaki Sorunlar

Kurban Bayramı ve yaz aylarının gelmesiyle birlikte tatilcilerin yollara akın ettiği bugünlerde, hız ihlalleri ve radar cezaları da sürücülerin gündemindeki en önemli konulardan biri haline geliyor. Özellikle son günlerde trafik denetimlerinin sıklaşması ve gelişen akıllı radar sistemleri, aynı gün içerisinde birden fazla kez radar cezası kesilen sürücülerin sayısını artırdı. Peki, yasal mevzuatta “aynı gün bir sürücüye birden fazla radar cezası kesilebilir mi?” sorusunun cevabı ne? İşte detaylı bir haber incelemesi:

1. Türkiye’de Radar Cezalarının Hukuki Temeli

Türkiye’de trafik cezaları, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili yönetmelikler doğrultusunda düzenleniyor. Hız ihlali tespiti, ağırlıklı olarak sabit radar, mobil radar araçları veya otoyollarda yer alan otomatik hız kontrol sistemleriyle yapılıyor. Sürücünün, tespit edilen hız limitini aştığı her an bir ihlal olarak değerlendiriliyor ve her ihlal farklı bir ceza puanı ya da idari para cezasına dönüştürülebiliyor.

Hukuken bir sürücüye aynı gün içinde, farklı saat ve farklı mesafelerde gerçekleşen ihlaller nedeniyle birden fazla ceza kesilmesinin önünde bir engel yok. Çünkü her radar kaydı, ayrı bir “suç” olarak kabul ediliyor. Ancak mevzuatın, tek bir ihlal davranışının art arda aynı noktada birkaç kez tespit edilmesi durumunda uygulanmasına dair özel düzenlemeler bulunuyor. Bu çerçevede, aynı yerde yapılan art arda veya ardışık tespitlerin “fiili olarak tek bir ihlal” sayılması ve buna bağlı olarak birden fazla cezanın hukuka aykırı sayılması öngörülüyor. Sürücü avukatları ve hukuki yorumcular, bu noktada “aynı mesafe-durum”ntaki tekrar algılamalara itiraz imkânı olduğunu belirtiyor.

2. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Son aylarda sosyal medyada ve sürücü forumlarında paylaşılan çok sayıda deneyime bakıldığında, aynı gün içinde üç, dört veya hatta beş ayrı radar cezası alan sürücüler görülüyor. Bunların bir kısmı; uzun otoban kesimlerinde, benzer mesafeler içinde sabit hız kontrolleri yapan birden fazla radar ünitesinin art arda algılaması sonucu oluşuyor. Örneğin A otoyolunda 100 km/s sınırının olduğu bir noktada hız ihlali yapan araç, birkaç yüz metre sonra karşı yönden gelen mobil bir radar ekibi tarafından tekrar tespit edilebiliyor. Ardından aynı otobandaki başka bir sabit radar ünitesi de aynı sürücüyü kayıtlara alabiliyor. Böyle bir durumda sürücü, aynı hız ihlalini üç farklı radara geçmiş gibi görülebiliyor.

Saha uygulamasında yaşanan diğer bir problem ise radar algılama kapasitelerinin konumlandırmasıyla ilgili. Bazı radar sistemleri belirli bir mesafeyi tarayarak hız tespiti yaparken, bir kısmı aynı karayolunun birkaç yüz metre altındaki farklı noktalarda kuruluyor. Radar sistemlerini montaj eden firmaların teknik raporları ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün açıklamaları, “Bu iki radar arasında en az 1 kilometre mesafe olmalı” dese de bazen yol yapım çalışmaları veya geçici radar kurulumları nedeniyle olması gereken mesafe korunamayabiliyor. Sonuç olarak da sürücüler, tek bir hız ihlalini üst üste birkaç kez işlenmiş gibi gören idari para cezasıyle karşılaşıyor.

3. Aynı Eylemden Kaynaklanan Tek Ceza İlkesi

Hukuki açıdan, aynı yerde ve art arda gerçekleşen hız tespitlerinin “tek eylem” sayılması gerektiği üzerinde duruluyor. Örneğin bir otomobil, 120 km/s hızla seyretse ve bu hız limitini aşar aşmaz radar alanına girse, birkaç saniye içinde sabit radardan, mobil radardan ve tekrar sabitradardan algılandığında, sürücünün aynı davranışı üç farklı ihlal olarak nitelendirilince hukuken tartışmaya konu oluyor. Sulh Ceza Hakimlikleri’ne yapılan itirazlarda, bu durum “hükmün tekrarı” veya “çifte ceza yasağı” başlığı altında değerlendiriliyor. İtiraz eden sürücüler genellikle, sadece ilk radar tespitinin geçerli sayılmasını, diğerlerinin aynı eylemden kaynaklanan mükerrer kayıtlama olduğunu savunuyor ve nitekim birçok davada bu yöntem kabul görüyor.

Sulh Ceza Mahkemeleri’nin verdiği kararlarda, “aynı eylem” olarak nitelendirilen durumlarda mahkeme, radar kayıtları arasında geçen süre, mesafe ve hız değişimleri gibi teknik unsurları inceliyor. Eğer mahkeme, sürücünün eyleminin kesintisiz ve art arda tespit edildiğini görüyorsa sadece ilk tespiti esas alıyor ve diğer cezaları iptal ediyor. Böylece sürücünün ödediği ceza miktarı azalıyor ve hukuka aykırı şekilde kesilen cezalar kaldırılmış oluyor.

4. Sürücülerin İtiraz Süreci ve Gerekli Belgeler

Radar cezasına itiraz etmek isteyen sürücüler, cezanın tebliğ edildiği tarih itibarıyla 60 gün içinde Sulh Ceza Hakimliğine başvuru yapabiliyor. İtiraz dilekçesinde;

1. Olayın gerçekleştiği tarih, saat ve yer,

2. Radar tespit fotoğraflarının incelenmesi,

3. Eğer birden fazla tespit varsa, aradaki mesafe ve zaman ilişkisinin değerlendirilmesi,

4. Birden fazla kaydın tek bir ihlalin tekrarı olduğu,

5. Eğer mevcutsa tanık beyanları veya araç hızını gösteren alternatif kayıtlar (örneğin hız göstergesinin fotoğrafı)

gibi unsurlar belirtiliyor. Başvuruyu desteklemek için fotoğraflarını ve radar araçlarının numaralarını, ölçüm cihazlarının kalibrasyon sertifikaları ve teknik raporları talep edilebiliyor. İtiraz dilekçesinde ayrıca Trafik İdari Para Cezası Pulu’nun iptal edilmesi ve dosyanın mahkemeye gönderilmesi isteniyor.

Sulh Ceza Hakimliği, itiraz başvurusunu inceledikten sonra radar kayıtlarını, bilirkişi raporlarını ve araç plakasına ilişkin tüm verileri tekrar değerlendiriyor. Eğer haklı bulunursa sürücü, sadece bir kez kesilen idari para cezasını ödemek durumunda kalıyor; diğer hukuka aykırı cezalar ise iptal ediliyor. Aksi halde sürücünün itirazı reddedilip cezalara itirazın iptali yönünde karar verilebiliyor.

5. Uzmanlardan Görüşler

Trafik hukuku alanında danışmanlık veren avukatlar, art arda yazılan cezaların sık sık “hukuka aykırı uygulama” olarak değerlendirildiğini söylüyor. Avukat Meltem Şahin, “Radar cihazları bazen aynı karede art arda algılayacak şekilde konumlandırılmış olabiliyor. Sürücü, tek bir hız aşımı yapmasına rağmen üç farklı aparatın aynı davranışı tespit etmesiyle yüz yüze kalıyor. Bu durumu mahkemeye taşıdığınızda, genellikle ‘aynı eylem’ olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla, hak sahibi sürücü sadece tek bir cezayı ödemekle yükümlü kılınıyor” diyor.

Akademisyen Dr. Serkan Yıldız ise “Trafik Denetleme Sistemleri (TDS) kullanım amacının, trafikte güvenliği artırmak olduğu unutulmamalı. Ancak yerleşim yeri dışındaki kesimlerde, radar sistemleri arasındaki mesafe kurallarına dikkat edilmeli. Cezaların hukuka uygun olması için araç hızının kesintisiz ve aralıksız tespit edilmeyecek şekilde radarlar konumlandırılmalı. Aksi halde hem sürücünün hakkı zedelenir hem de bu sistemler olan güvenilirliğini yitirir” şeklinde konuşuyor.

6. Uygulamanın Sürücüye Yansımaları

Birden fazla radar cezası, sürücülerin bütçelerini ve psikolojisini doğrudan etkiliyor. Trafik uzmanları, ertesi gün tatil bölgelerinde araç kiralayan tatilcilerin en çok hız ihlali nedeniyle mağdur olduğunu belirtiyor. Kiralık araç kullanan sürücü, araç hız göstergesine alışamadan radar bölgelerine girince birkaç bin TL’lik ceza ödeme riskiyle karşı karşıya kalıyor. Ayrıca polis kayıtlarına göre, ceza puanı sisteminde art arda birden fazla radar cezası almak, sürücünün ehliyetinin belirli bir süre için sosyal kontrol mekanizmaları kapsamında inkârına (aktif kontrolün devre dışı kalması) yol açabiliyor.

İkinci kez radar cezası alan sürücüler, hem maddi kayıp hem de puan sistemi nedeniyle ek yaptırımlarla karşılaşabiliyor. Üçüncü kez radar cezası alındığında ise sürücünün ehliyeti, mevcut puan sistemine göre askıya alınarak geri alınabiliyor. Bu durumda sürücü, yasal olarak yeniden sınava girme veya belirli bir süre araç kullanmama gibi yaptırımlarla muhatap olabiliyor.

7. Trafik Denetiminde Yeni Dönem: Akıllı Radar ve İtiraz Teknolojileri

Gelişen teknolojiyle birlikte EGM, yeni kuşak “akıllı radar” sistemlerini kullanamaya başladı. Bu sistemler, tek bir cihaz üzerinden birden fazla aracın hızını tek seferde ölçebiliyor ve tespit edilen hız ihlallerini çok daha hassas raporlayabiliyor. Bununla birlikte yeni radar cihazlarının coğrafi bilgi sistemi (CBS) entegrasyonu sayesinde aynı otoban kesiminde konumlandırılan radar noktalarının koordinatları daha şeffaf paylaşılıyor. Sürücülerin, itiraz sürecinde kullanabilecekleri haritalı verilerle daha net bir savunma hazırlayabilmesi hedefleniyor.

Elektronik itiraz süreçleri de hız kazandı. e-Devlet üzerinden doğrudan Sulh Ceza Hakimliği’ne online dilekçe gönderilebiliyor. Radar ihlali fotoğrafları, hız raporları ve ölçüm dataları sürücünün e-devlet adresindeki dosyaya eklenebiliyor. Bu sayede kâğıt üzerinden yapılan itirazlarda yaşanan gecikmeler minimuma iniyor. Ulaşılabilir veriler sayesinde, bir radar tarafından tespit edildikten sonra sürücünün hız grafiği veya başka bir kamera görüntüsüyle haksız cezaların önüne geçilmesi kolaylaşıyor.

8. Uzmanlardan Tavsiyeler

• Radar Mesafelerine Dikkat Edin: Özellikle otoyollarda hız sınırını aşarken, radar konumlarını önceden bilmek önemli. Çeşitli sürücü forumlarında paylaşılan “radar haritalarını” inceleyerek, hangi kilometre taşlarında kontrol noktaları olabileceğini tahmin edebilirsiniz.

• Hız Sabitleyici Kullanın: Özellikle uzun yolculuklarda cruise control (hız sabitleyici) kullanmak, hız ihlali riskini azaltmaya yardımcı olur.

• Araç Hız Göstergesini Kaydedin: Eğer imkanınız varsa, yolculuk sırasında aracın hız bilgisini video kaydına alarak, ceza sonrası itirazda ek delil olarak sunabilirsiniz.

• Erken İtiraz Hakkınızı Kullanın: Ceza tebliğinden itibaren 60 gün içinde Sulh Ceza Hakimliklerine başvurarak itiraz sürecinizi başlatın. Yazılı dilekçenizle birlikte, radar kayıt noktalarını, aracınızın hız grafiğini ve varsa tanık beyanlarını ekleyin.

• Trafik Sigortanızı Güncelleyin: Bazı trafik sigorta paketleri, sürücü hatalarından kaynaklanan radar cezalarına karşı hukuki danışmanlık veya maddi tazminat desteği sunuyor. Böylece itiraz sürecinizde profesyonel yardım alabilirsiniz.

9. Sürücü Bilinçlendirme ve Gelecek Perspektifleri

Trafikte hız sınırlarının belirlenmesindeki temel amaç, can ve mal güvenliğini korumaktır. Başta yasal düzenlemeler, teknik cihazların doğruluğu ve sürücülerin bilinç seviyesi bu güvenlik zincirinin halkalarıdır. Radarlardan kaynaklanan mağduriyetlerin azaltılması ve adil cezalandırma mekanizmalarının ön plana çıkması için Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ve ilgili kurumların, radar yerleşim noktalarını düzenlerken şeffaf veri paylaşımına öncelik vermesi gerekiyor. Ayrıca sürücü eğitimlerinde, radar tespit sistemleri ve itiraz süreçleri hakkında güncel bilgilendirmeler yapılması, haksız cezaların önüne geçilmesine yardımcı olabilir.

Öte yandan trafik denetiminde kullanılan yapay zeka destekli sistemler, hız ve ihlal tespiti konusunda çok daha gelişmiş veriler sunuyor. Bu sistemler, bir aracın hız grafiğini, yol eğimini, hava ve yol koşullarını dikkate alarak hız ihlalini “en net biçimde” tespit etmeye odaklanıyor. Yakın gelecekte bu teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte, yanlış veya mükerrer radar kayıtlarının sayısının ciddi oranda düşmesi bekleniyor. Böylece sürücüler, hukuki süreçlerde daha az hak kaybına uğrayacak ve trafik güvenliğine odaklanabilecekler.

10. Sonuç

Sonuç olarak, Türkiye’de aynı gün içinde farklı radar noktalarında tespit edilerek birden fazla radar cezası almak hukuki olarak mümkündür. Ancak bu cezaların “aynı eylem” kapsamında art arda kesilmiş olması halinde sürücünün Sulh Ceza Hakimliklerine itiraz etme hakkı doğar ve çoğu durumda sadece ilk tespit cevazdır; diğer cezalar iptal edilir. Sürücülerin, hız sınırlarına riayet etmeleri en büyük caydırıcı önlem olurken, hız limitlerini aştıktan sonra art arda gelen kayıtların aynı eylem olarak değerlendirilerek hukuka aykırılığın giderilmesi konusunda yasal yolları takip etmeleri önem taşıyor. Hem Emniyet Genel Müdürlüğü hem de sürücülerin bilinçli davranması, trafik güvenliğinin artmasına ve haksız uygulamaların azalmasına zemin hazırlayacaktır.