Türkiye’nin 2024 Cari Açığı 10 Milyar Dolar Oldu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre, Aralık 2024’te cari işlemler hesabı 4 milyar 650 milyon dolar açık verdi. Bu rakam, son 8 ayın en yüksek aylık cari açığı olarak kaydedildi. 2024 yılının genelinde ise cari açık 9 milyar 973 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Son yıllarda dalgalı bir seyir izleyen cari denge, 2024’te geçmiş yıllara kıyasla önemli ölçüde daraldı.

Cari Açıkta Yıllık Seyir ve 2024 Verileri

Türkiye’nin cari işlemler hesabı son yıllarda değişken bir tablo çizdi. 2014’te 38 milyar dolar açık veren cari denge, 2015 ve 2016’da yaklaşık 26.6-26.7 milyar dolar seviyesinde kaldı. 2017’de yeniden yükselişe geçen açık, 40 milyar dolara ulaştı. 2018’de ise ekonomik dengelenme sürecinin etkisiyle 20.2 milyar dolara kadar geriledi.

2019 yılında ise cari denge uzun bir aradan sonra 10.8 milyar dolar fazla verdi. Ancak 2020’de pandemi nedeniyle ekonomik daralma yaşanırken, cari açık 31.9 milyar dolara çıktı. 2021’de 7.2 milyar dolar, 2022’de ise enerji ithalatındaki artışın etkisiyle 48.8 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2023’te ise 39.9 milyar dolar açık verildi.

2024 yılında ise cari açık 10 milyar dolara kadar geriledi. Özellikle yılın ilk yarısında dış ticaret açığında belirgin bir iyileşme görülse de, ikinci yarıda ithalattaki artış cari açıkta yükselişe neden oldu.

Ödemeler Dengesi ve Alt Kalemler

Cari işlemler hesabı, mal ve hizmet ticaretinin yanı sıra birincil ve ikincil gelir dengelerini de kapsayan geniş bir hesaplamadır. 2024 yılına ilişkin ödemeler dengesi verileri incelendiğinde, dış ticaret açığı ve diğer gelir dengelerinin etkileri görülmektedir.

🔹 Dış Ticaret Açığı
2024 yılında ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 56.3 milyar dolar olarak kaydedildi. Dış ticaret açığında belirgin bir iyileşme sağlansa da, ithalatın ihracatı aşması nedeniyle açık devam etti.

🔹 Hizmetler Dengesi
Hizmetler dengesi, 2024 yılında 62 milyar dolar fazla verdi. Turizm gelirlerinin ve lojistik hizmetlerinin güçlü seyretmesi, bu fazlanın oluşmasında etkili oldu.

🔹 Birincil Gelir Dengesi
Birincil gelir dengesi, Türkiye’den yurtdışına yapılan faiz, kar payı ve diğer ödemeleri kapsar. 2024 yılında 15.8 milyar dolar açık verildi.

🔹 İkincil Gelir Dengesi
İkincil gelir dengesi ise transfer ödemeleri, hibeler ve işçi dövizleri gibi kalemleri içerir. 2024 yılında bu kalemde 72 milyon dolar fazla sağlandı.

Cari Açığın Azalmasında Etkili Olan Faktörler

Türkiye’nin 2024 yılı cari açığında önceki yıllara kıyasla ciddi bir düşüş yaşanmasının arkasında birçok faktör bulunmaktadır.

📌 Enerji İthalatında Azalma
Enerji ithalatı, Türkiye’nin cari açığını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. 2024 yılında küresel enerji fiyatlarındaki düşüş ve yerli enerji üretiminin artmasıyla birlikte, Türkiye’nin enerji ithalatı maliyetleri azaldı. Bu durum, dış ticaret açığının daralmasına katkıda bulundu.

📌 İhracattaki Artış
Türkiye’nin ihracat performansı 2024 yılında güçlü bir seyir izledi. Avrupa ve Orta Doğu pazarlarında talebin artması, Türkiye’nin ihracat gelirlerini yükseltti. Otomotiv, beyaz eşya, makine ve tekstil sektörleri ihracatta önemli katkılar sağladı.

📌 Turizm Gelirlerindeki Yükseliş
Turizm sektörü, 2024 yılında Türkiye’nin döviz kazandırıcı en önemli kaynaklarından biri olmaya devam etti. Pandemi sonrası toparlanan turizm sektörü, turist sayısında ve kişi başına harcamada önemli artışlar sağladı.

📌 Parasal Sıkılaşma ve İç Talepte Dengelenme
Türkiye’de 2024 yılı boyunca uygulanan parasal sıkılaşma politikaları, kredi büyümesini yavaşlattı ve iç talebi dengeledi. Bu durum, ithalat talebini de sınırlayarak cari açığın daha fazla büyümesini önledi.

Cari Açığın Azalmasının Ekonomiye Etkileri

Cari açığın azalması, ekonomik istikrar açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirilse de, bazı riskler de barındırmaktadır.

✔️ Döviz Kuru Üzerinde Baskının Azalması
Cari açık, döviz ihtiyacını artıran önemli bir faktördür. Açığın azalması, döviz kurundaki dalgalanmaların daha sınırlı olmasını sağladı.

✔️ Merkez Bankası Rezervlerine Pozitif Etki
Cari açığın daralması, Merkez Bankası’nın döviz rezervleri üzerinde de olumlu bir etki yarattı. 2024’te rezervlerde istikrarlı bir seyir izlendi.

⚠️ Büyüme Üzerindeki Etkisi
Cari açığın azalması genellikle ithalatın kısıtlanması veya iç talebin daralmasıyla sağlanır. 2024 yılında Türkiye ekonomisinde iç talebin görece daha düşük seyretmesi, büyüme hızını baskılayan unsurlar arasında yer aldı.

⚠️ Dış Finansman İhtiyacı
Cari açık finansmanı için Türkiye’nin dış borçlanmaya olan ihtiyacı devam etmektedir. Küresel piyasalarda faiz oranlarının yüksek olduğu bir dönemde, dış finansman maliyetleri Türkiye için önemli bir konu olmaya devam etti.

2025 İçin Beklentiler

Ekonomistlere göre, 2025 yılında cari açık dinamikleri yine küresel ve yerel ekonomik gelişmelere bağlı olarak şekillenecek.

📌 Küresel enerji fiyatları: Petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki değişimler, Türkiye’nin enerji ithalatı faturasını etkileyecek.
📌 İhracat pazarları: Avrupa’daki ekonomik toparlanmanın hızına bağlı olarak Türkiye’nin ihracat gelirleri değişebilir.
📌 Turizm gelirleri: 2025 yaz sezonunda turist sayısındaki artışın devam etmesi bekleniyor.
📌 İç talep ve büyüme: Para politikasındaki değişiklikler, iç talep ve ithalat dinamiklerini belirleyecek.

Sonuç olarak, Türkiye’nin 2024 yılında cari açığını 10 milyar dolar seviyesine indirmesi önemli bir ekonomik gelişme olarak öne çıkıyor. 2025 yılında cari dengenin nasıl şekilleneceği ise ekonomik politikalar ve küresel gelişmelere bağlı olacak.